Οι ξεχασμένες αλωνιστικές μηχανές – πατόζες ξυπνούν τις μνήμες μιας άλλης εποχής (Βίντεο)
Πόσο διαφορετικές ήταν οι συνθήκες της καθημερινότητας, πόσος μόχθος και ιδρώτας χρειαζόταν για να γίνουν πράγματα που σήμερα χρειάζονται λίγες ώρες. Μια από αυτές τις ενασχολήσεις ήταν και η γεωργία και ειδικά το θέμα του αλωνισμού.
O αλωνισμός κρατούσε σχεδόν ένα μήνα! Πριν από το 1940, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και αργότερα, στον τόπο μας, οι γεωργοί θέριζαν τα χωράφια τους με τα χέρια. Εργαλείο τους ήταν τα δρεπάνια.
Ξημερώματα, όλη η οικογένεια του γεωργού με τη βοϊδάμαξα, πήγαινε στο χωράφι και άρχιζε τη δουλειά. Δούλευαν όλοι, όσοι μπορούσαν να δουλέψουν. Μόνο τα πολύ μικρά παιδιά περίμεναν ή έπαιζαν κάτω από τη σκιά ενός δέντρου, αν υπήρχε ή κάτω από τη σκιά του κάρου.
Το μεσημέρι σταματούσαν λίγο για το μεσημεριανό φαγητό και για λίγη ξεκούραση και μετά πάλι τα ίδια. Οι καυτές ακτίνες του ήλιου ήταν ένα δύσκολο εμπόδιο, μα όλοι τους ήταν καλυμμένοι καλά. Καπέλο ή μαντήλα οι γυναίκες, μακρυμάνικα πουκάμισα και παντελόνια μακριά ήταν οι ασπίδες προστασίας.
Στο τέλος, όλα αυτά τα δέματα, τα φόρτωναν στο κάρο και τα πήγαιναν στα αλώνια. Εκεί υπήρχε η πατόζα. Μια μεγάλη μηχανή, πάνω σε 4 ρόδες, που δούλευε με τη βοήθεια του τρακτέρ! Ένας μακρύς ιμάντας (λουρί) μετέφερε την κίνηση από τη μηχανή του τρακτέρ στους άξονες της πατόζας. Με ένα συνδυασμό άλλων τροχών που κι αυτοί συνδέονταν με άλλους ιμάντες, κινούνταν μεταδίδοντας την κίνηση σε όλο το μηχανισμό της πατόζας. Το καθένα εξάρτημα έκανε τη δική του δουλειά. Χρειαζόταν ένα πλήθος από εργάτες. Ένας ή δύο έβαζαν τα δεμάτια σε ένα μηχανισμό, ας πούμε κυλιόμενης σκάλας, που τα ανέβαζε επάνω στην πατόζα.
Επάνω, άλλοι τα έπαιρναν τα έλυναν από το δέσιμο και τα έριχναν στο μηχανισμό της πατόζας που τα έτριβε και ξεχώριζε τον καρπό από τα άχυρα. Ο καρπός μέσα από ένα συνδυασμό κόσκινων με τρύπες διαφόρων μεγεθών μεταφερόταν σε ένα σημείο της πατόζας, όπου άλλοι εργάτες γέμιζαν τα σακιά και τα έδεναν.
Τα άχυρα πάλι δεν τα πετούσαν. Μια φυσούνα τα έριχνε κάπου παραδίπλα, σχηματίζοντας έναν αχυρένιο λόφο. Τα άχυρα ήταν τροφή για τα ζώα των γεωργών. Αυτοί τα φόρτωναν στα κάρα, τα οποία είχαν τροποποιήσει με πλευρικά στηρίγματα, ώστε να αυξήσουν τη χωρητικότητα του κάρου.
Και μετά τα πήγαιναν στους αχυρώνες του σπιτιού τους. Όλοι είχαν αχυρώνες. Όσο πιο μεγάλοι ήταν αυτοί, τόσο πιο «νοικοκυραίοι» ήταν στο χωριό. Ας επιστρέψουμε όμως στις πατόζες. Σταματήσαμε εκεί που γέμιζαν τα τσουβάλια. Αυτά τα πήγαιναν στις πλάστιγγες, όπου ο ζυγιστής μετρούσε το βάρος και το έγραφε σε ένα χαρτί. Η πληρωμή του πατοζιέρη γινόταν σε είδος!
Αναβίωση αλωνισμού μετά από 65 χρόνια με την πατόζα του μπαρμπα-Γιάννη Χρηστίδη.
Ανάλογα και με την παραγωγή η αμοιβή του πατοζιέρη ήταν 8-10 στα εκατό. Αλλά και η αμοιβή των εργατών ήταν σε είδος. Κάθε εργάτης έπαιρνε 8 οκάδες σιτάρι για 8 ώρες δουλειάς. Δηλαδή μια οκά για κάθε ώρα! Ιδιαίτερη αμοιβή είχε ο μηχανικός, γιατί ήταν υποχρεωμένος να βρίσκεται νύχτα μέρα κοντά στην πατόζα, ώστε να διορθώνει την οποιαδήποτε βλάβη που θα συνέβαινε! Η αμοιβή του ήταν 2 στα εκατό επί της παραγωγής. Κάθε χωριό είχε τα δικά του αλώνια. Γι αυτό και ο πατοζιέρης με όλο το συνεργείο του, μεταφερόταν από το ένα αλώνι στο άλλο, όταν τελείωνε το αλώνισμα.
πηγή: www.ypaithros.gr
