O οδηγός που κρατάτε στα χέρια σας συγκεντρώνει τις βασικότερες τεχνικές για να μπορείτε να παρασκευάσετε μόνοι σας εγχύματα, βάμματα κλπ., χωρίς κάθε φορά να αναρωτιέστε ποια είναι η διαφορά τους και πώς πρέπει να προετοιμάσετε το ένα ή το άλλο βότανο. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι πρόκειται για μια αρχέγονη γνώση που ήταν επί αιώνες ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους και μέχρι το 1950, που η Φαρμακολογία στράφηκε στις χημικές ουσίες, αποτελούσε θεμέλιο της ιατρικής και παραδοσιακής γνώσης και περνούσε από «στόμα δρυΐδη σε αυτί δρυΐδη». Εξάλλου, η ίδια η ενασχόληση με τα φυτά και την παρασκευή τονωτικών και άλλων σκευασμάτων είναι μια διαδικασία χαλαρωτική, δημιουργική που μας «γειώνει» και μας βοηθάει να ξετρυπώσουμε το χαμένο κρίκο της επαφής μας με τη φύση. Προσοχή, μόνο, μην πέσετε στη μαρμίτα…

Εν αρχή συλλέγουμε και αποξηραίνουμε
Το πρώτο βήμα για να εκμεταλλευτείτε στο μέγιστο τις ιδιότητες των φυτών είναι η σωστή συγκομιδή, αποξήρανση και αποθήκευση. Αν έχετε λοιπόν τη δυνατότητα να βρεθείτε στη φύση, μπορείτε να συλλέξετε μόνοι σας φυτά και βότανα. Λάβετε, ωστόσο, υπόψη σας ότι αυτά θα πρέπει να συλλέγονται από περιοχές που είναι μακριά από δρόμους, μονοπάτια, χωματερές, βρόμικα νερά, μπάζα και καλλιέργειες όπου χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα και άλλες τοξικές ουσίες. Επίσης, προσέχετε τα φυτά να είναι υγιή και να μην έχουν προσβληθεί από παράσιτα, σκουλήκια ή αρρώστιες. Για τους άλλους, τα τέκνα των αστικών περιοχών, ευτυχώς υπάρχει λύση. Μπορείτε κάλλιστα να καλλιεργήσετε ένα μικρό βοτανικό κήπο στο… περβάζι σας!
Πότε;
Σε κάθε εποχή του χρόνου συλλέγονται συγκεκριμένα μέρη των φυτών. Ένας γενικός κανόνας που μπορούμε να έχουμε υπόψη, παράλληλα με τα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε φυτού, είναι ο εξής:
Τα φύλλα: Συλλέγονται την άνοιξη ή και συνεχώς, αρκεί το φύλλωμα να έχει φτάσει στην ωρίμανσή του.
Τα άνθη: Την περίοδο ανθοφορίας (συνήθως άνοιξη και καλοκαίρι).
Τα φρούτα και οι σπόροι: Όταν είναι ώριμοι (συνήθως το φθινόπωρο) και πριν πέσουν στο χώμα.
Oι ρίζες: Το φθινόπωρο ή στην αρχή της άνοιξης.

Τι ώρα;
Η ιδανική ώρα για τη συγκομιδή των φυτών είναι νωρίς το πρωί, αφού έχει εξατμιστεί η πάχνη και έχουν στεγνώσει από τη νυχτερινή υγρασία. Γενικά, ιδανικές θεωρούνται οι ηλιόλουστες μέρες.

Πώς;
Όταν κόβετε τα φυτά, προσέχετε να μην τα βλάψετε ή τα ταλαιπωρήσετε. Επιπλέον, αποφεύγετε να κόβετε ποικιλίες των οποίων ο πληθυσμός στη συγκεκριμένη περιοχή είναι λιγοστός. Κάθε φυτό θα πρέπει να κόβεται την κατάλληλη για το είδος του εποχή και θα πρέπει επιπλέον να γνωρίζετε αν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση. Φροντίστε, ακόμη, να αφαιρείτε λίγο από το κάθε φυτό (κυρίως όταν κόβετε ρίζες, φλοιό, βλαστούς). Υπάρχει εξάλλου μια πλούσια βιβλιογραφία για τη συλλογή βοτάνων, όπου μπορείτε να βρείτε τις απαραίτητες πληροφορίες για καθένα από τα βότανα που σας ενδιαφέρουν.

Για να αποξηράνετε τα βότανα
Τα τοποθετείτε πάνω σε εφημερίδα ή τα κρεμάτε ανάποδα από σκοινί απλώματος. Στην πρώτη περίπτωση, τα φυτά θα πρέπει να είναι απλωμένα χωρίς να επικαλύπτονται και θα πρέπει να τοποθετούνται κάτω από κάποιο βάρος. Αν η εφημερίδα υγρανθεί πολύ πρέπει να αντικαθίσταται. Στο σκοινί, τα κρεμάτε σε μικρά ματσάκια ξεχωριστά το κάθε είδος. Θα πρέπει να τα βάλετε σε μέρος σκιερό, που να αερίζεται καλά, και χωρίς σκόνη. Αν υπάρχει υγρασία, μπορεί να μουχλιάσουν.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Εκτός από τις ρίζες, δεν πρέπει να πλένετε τα υπόλοιπα μέρη των φυτών που θα χρησιμοποιήσετε.
Μετά από 2-3 εβδομάδες, τα φυτά έχουν συρρικνωθεί και τότε μπορείτε να τα φυλάξετε σε ένα σκουρόχρωμο βάζο ή σε μια χάρτινη σακούλα, που θα τη βάλετε μέσα σε μια πλαστική. Μην παραλείψετε να βάλετε ετικέτα με την ημερομηνία αποθήκευσης και το είδος του φυτού. Φυλάτε τα αποξηραμένα βότανα σε μέρη δροσερά και σκοτεινά. Αν ακολουθήσετε σωστά όλα τα προηγούμενα βήματα, θα διατηρήσετε τα βότανα για 1 χρόνο.
Tip: Για να σιγουρευτείτε ότι έχει στεγνώσει, τρίψτε το αποξηραμένο φυτό ανάμεσα στα δάχτυλά σας και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν ίχνη υγρασίας.

Πώς θα χρησιμοποιήσετε τα βότανα
Υπάρχουν πράγματι πολλοί τρόποι να παρασκευαστεί ένα βοτανικό εκχύλισμα. Δύο βασικές κατηγορίες είναι τα υδατικά παρασκευάσματα (με βάση το νερό) και τα αλκοολούχα (με βάση το αλκοόλ). Τόσο τα υδατικά όσο και τα αλκοολούχα εκχυλίσματα προορίζονται είτε για εσωτερική χρήση (κατάποση) είτε για εξωτερική (συνήθως ως βάση για την παρασκευή άλλων διαλυμάτων ή παρασκευασμάτων, τα οποία αξιοποιούνται για εντριβές, πλύσεις, παρασκευή σαπουνιού κλπ.).
ΠΡΟΣΟΧΗ! Για οποιαδήποτε χρήση των βοτάνων, μην παραλείψετε να συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό σας.

Υδατικά Παρασκευάσματα
Ανάλογα με το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται, διακρίνονται σε εγχύματα (για τα τρυφερά μέρη του φυτού), σε αφεψήματα (για τα σκληρότερα μέρη) και στο συνδυασμό τους (αν χρησιμοποιήσουμε σκληρά και μαλακά μέρη ταυτόχρονα). Τα αφεψήματα και τα εγχύματα χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο.
Έγχυμα

• 30 γρ. αποξηραμένου ή 70 γρ. νωπού βοτάνου
• 1/2 λίτρο νερό
Παρασκευή: Προσθέτετε σε βραστό νερό το βότανο ή συνδυασμό περισσότερων. Αποσύρετε από τη φωτιά, σκεπάζετε το σκεύος και αφήνετε το έγχυμα να ξεκουραστεί 5-10 λεπτά. Τέλος, το σουρώνετε και είναι έτοιμο προς χρήση. Για βότανα τα οποία είναι ευαίσθητα στη θερμότητα (π.χ. φύλλα Αιγύπτου), προτιμάται το κρύο έγχυμα, το οποίο παρασκευάζουμε αν ρίξουμε το βότανο σε κρύο νερό (στις ίδιες αναλογίες) και το αφήσουμε 6-12 ώρες σε γυάλινο δοχείο που κλείνει καλά. Τα μέρη του φυτού που αξιοποιούνται για την παρασκευή εγχύματος είναι τα εξής: άνθη, φύλλα, βλαστοί, τα οποία δεν πρέπει να εκτεθούν σε πολύ υψηλή θερμοκρασία για να μην καταστραφεί το αιθέριο έλαιό τους.

Αφέψημα
• 20 γρ. αποξηραμένου ή 40-50 γρ. νωπού βοτάνου
• 1/2 λίτρο νερό
Παρασκευή: Βάζετε το φυτό μαζί με κρύο νερό και τα αφήνετε να βράσουν για 5-10 λεπτά (αν το βότανο είναι νωπό, το κόβετε σε μικρά κομμάτια, ενώ αν είναι αποξηραμένο, το θρυμματίζετε). Το αποσύρετε από τη φωτιά, το αφήνετε να ξεκουραστεί για 5-10 λεπτά, το σουρώνετε και είναι έτοιμο προς χρήση. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος είναι τα εξής: φλοιός, κοτσάνια, μίσχοι, καρποί, σπόροι, ρίζες, σκληρά φύλλα. Τα μέρη αυτά πρέπει να βράζονται, γιατί με τη θερμοκρασία απελευθερώνονται τα δραστικά συστατικά τους.

Έγχυμα και Αφέψημα μαζί 
• Βάζετε το βότανο μαζί με κρύο νερό να βράσουν για 5-10 λεπτά.
• Αποσύρετε από τη φωτιά και προσθέτετε τα μαλακά μέρη του φυτού. Σκεπάζετε το σκεύος και αφήνετε να ξεκουραστεί για 5-10 λεπτά. Κατόπιν, σουρώνετε και το ρόφημα είναι έτοιμο προς χρήση.

Για εσωτερική χρήση
Λάβετε υπόψη σας ότι ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία μπορείτε να πίνετε τα εγχύματα, τα αφεψήματα ή το συνδυασμό τους 1-5 φορές την ημέρα. Μετά την πάροδο 15 ημερών, πρέπει να σταματάτε την κατανάλωση και να αφήνετε τον οργανισμό να ξεκουραστεί (1 εβδομάδα το λιγότερο).

Μην τα πιείτε!
Τα αφεψήματα και τα εγχύματα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως βάση στις ακόλουθες περιπτώσεις:
Κομπρέσες: Κρύες ή ζεστές, φτιάχνονται αν εμποτίσετε ένα κομμάτι βαμβακερό ύφασμα ή γάζα στο εκχύλισμα που έχετε φτιάξει. Το βγάζετε από το υγρό πριν σκουρύνει, το διπλώνετε πολλές φορές και το εφαρμόζετε στην περιοχή που θέλετε για περίπου 15 λεπτά.
Ατμοθεραπεία: Διατηρείτε το εκχύλισμα σε σιγανή φωτιά για να παραμένει ζεστό και βάζετε το κεφάλι σας ή το πάσχον μέρος από πάνω σκεπασμένο με μια πετσέτα για να κατευθύνεται ο ατμός προς την περιοχή που σας ενδιαφέρει ή για να εισπνέετε. Μπάνιο: Σε μια λεκάνη, προσθέτετε νερό για την πλύση και αρκετή ποσότητα εκχυλίσματος αρκετά συμπυκνωμένου.
Γαργάρες: Με το εκχύλισμα που φτιάξατε, για 5-10 λεπτά. Προσοχή! Μην το καταπίνετε, γιατί μπορεί τα συστατικά του να μην ενδείκνυνται για κατάποση.
Εντριβές: Εμποτίζετε ένα κομμάτι βαμβακερού υφάσματος με το κατάλληλο αφέψημα ή έγχυμα και περνάτε με αυτό το σώμα.

Αλκοολούχα Παρασκευάσματα
Τα παρασκευάσματα με βάση το αλκοόλ, όπως το βάμμα, είναι πολύ ισχυρότερα από τα υδατικά, γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται σε μικρότερες ποσότητες, συνήθως αραιωμένα σε νερό. Βάμματα επίσης θεωρούνται και παρασκευάσματα που φτιάχνονται με βάση το ξίδι ή το κρασί.

Βάμμα
Πρόκειται για ένα αλκοολικό εκχύλισμα που επιτυγχάνει την εξαγωγή των πολύτιμων συστατικών των φυτών, αλλά και τη συντήρησή τους, μέσω ενός συνδυασμού με νερό και αλκοόλ:
• 8 μέρη αλκοόλ 50 βαθμών (π.χ. ρακή ή βότκα)
• 2 μέρη κρύο νερό (που προηγουμένως έχετε βράσει)
• 1 μέρος αποξηραμένου φυτού ή 2 μέρη νωπού
Παρασκευή: Θρυμματίζετε το επιλεγμένο μέρος του φυτού και το προσθέτετε στο μείγμα νερού και αλκοόλ, μέσα σε σκουρόχρωμο γυάλινο δοχείο με φαρδύ στόμιο που κλείνει καλά. Το αφήνετε να ξεκουραστεί για 7-15 ημέρες σε μέρος σκιερό, ξηρό και δροσερό. Εάν είναι δυνατόν, κατά το διάστημα αυτό ανακινείτε το δοχείο 1-2 φορές την ημέρα. Στη συνέχεια, σουρώνετε το βάμμα με ένα κομμάτι διπλή γάζα και το βάζετε ξανά στο γυάλινο δοχείο του με την ετικέτα του, που πρέπει να αναγράφει την ημερομηνία, το είδος, τη χρήση και τις αντενδείξεις.
Χρήση: Διαλύετε 10-30 σταγόνες βάμμα σε λίγο νερό και το πίνετε. Για τη συχνότητα, λάβετε υπόψη την ηλικία, την ατομική περίπτωση και φυσικά συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

Σιρόπι
Η βασική συνταγή για να παρασκευάσετε σιρόπι είναι να χρησιμοποιήσετε:
• 1 μέρος βάμμα (π.χ. 100 ml)
• 7 μέρη ζάχαρης (π.χ. 700 γρ.)
• 10 μέρη νερό (π.χ. 1 λίτρο)
Παρασκευή: Βάζετε το νερό στη φωτιά. Μόλις πάρει βράση, προσθέτετε σταδιακά τη ζάχαρη, ανακατεύοντας συνεχώς μέχρι να διαλυθεί. Αφήνετε το μείγμα να βράσει σε σιγανή φωτιά, αφαιρώντας τον αφρό αν υπάρχει, μέχρι να αποκτήσει υφή σιροπιού. Το βγάζετε από τη φωτιά, το αφήνετε να κρυώσει και προσθέτετε το βάμμα ή συνδυασμό τους. Ανακατεύετε και αποθηκεύετε το σιρόπι σε σκουρόχρωμα, αποστειρωμένα μπουκάλια. Δεν ξεχνάτε να βάλετε ετικέτα. Τα σιρόπια διατηρούνται για 4-6 μήνες.
Χρήση: 1 κουταλάκι 3-6 φορές καθημερινά, ανάλογα με την περίπτωση.

Πομάδα (αλοιφές, κρέμες)
• 8 μέρη βαζελίνη*
• 1 μέρος λανολίνη*
• 1 μέρος βάμμα ή συνδυασμό βαμμάτων
Παρασκευή: Ανακατεύετε καλά τα υλικά με μια ξύλινη σπάτουλα σε ανοξείδωτο δοχείο, βάζετε το μείγμα σε μπεν μαρί για να ομογενοποιηθεί και το αποθηκεύετε σε δοχεία.
Εφαρμογή: Oι πομάδες προορίζονται για εξωτερική χρήση (επάλειψη, μασάζ), 2-3 φορές την ημέρα ή το βράδυ.

Το σωστό timing
O χρόνος λήψης των σκευασμάτων μέσα στην ημέρα εξαρτάται από τις ιδιότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και γίνεται πάντοτε με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού. Έτσι
Τα διουρητικά: Καταναλώνονται το πρωί και μεταξύ των γευμάτων.
Τα τονωτικά και τα πικρά: Καταναλώνονται 10-15 λεπτά μετά το φαγητό.
Τα χαλαρωτικά και ηρεμιστικά: Πριν τον ύπνο.
Τα ωφέλιμα για το καρδιοκυκλοφορικό: Το πρωί και μεταξύ των γευμάτων.
Τα αντιπαρασιτικά: Μετά το φαγητό, 3 φορές την ημέρα και μόνο για 3 ημέρες.
Τα αντιπυρετικά: Όταν ο ασθενής ιδρώνει.
Όσα έχουν τοπική δράση: Εφαρμόζονται εξωτερικά στο δέρμα, αρκεί το τελευταίο να μην έχει εκδορές, σκασίματα κλπ.
Τα επουλωτικά: Πάνω στις πληγές.

*Βαζελίνη και λανολίνη μπορείτε να βρείτε στα φαρμακεία.

ΤΑ ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΑ ΒΟΤΑΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ
συλλέξτε τα την κατάλληλη εποχή

πηγή: www.vita.gr

Related posts:

Μελισσοκομικά Φυτά – Αγριοράδικο Μελισσοκομικά Φυτά – Αμυγδαλιά Μελισσοκομικά Φυτά – Ανοιξιάτικο Ρείκι Γυρεοφόρα μελισσοκομικά φυτά του φθινοπώρου