Ως µελισσοκοµικό φυτό ορίζεται το φυτό που παρέχει τροφή στη µέλισσα. Αυτή η τροφή µπορεί να είναι νέκταρ, µελιτώµατα ή γύρη, ενώ υπάρχουν και φυτά που παρέχουν τόσο νέκταρ όσο και γύρη. Η περίοδος που ένα φυτό δίνει νέκταρ ή γύρη λέγεται περίοδος µελιτοφορίας, ή απλά µελιτοφορία.

Από τα χιλιάδες µελισσοκοµικά φυτά που υπάρχουν, κάποια είναι πιο σηµαντικά από
άλλα. Τα κριτήρια µε τα οποία ένα µελισσοκοµικό φυτό χαρακτηρίζεται ως καλό ή κακό, µε διάφορες ενδιάµεσες διαβαθµίσεις, είναι διαφορετικά για τη µέλισσα και το µελισσοκόµο.
Οι µέλισσες επιλέγουν τα φυτά που επισκέπτονται µε κριτήρια καθαρά διατροφικά.
Προτιµούν φυτά που δίνουν νέκταρ µε υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και γύρη µε υψηλό πρωτεϊνικό περιεχόµενο.

Το φθινόπωρο η ύπαρξη ανθοφορίας που θα προσφέρει νέκταρ, κυρίως όμως γύρη, απαλλάσσει τον μελισσοκόμο από την ανάγκη τροφοδότησης. Η γύρη έχει φυτική προέλευση και βρίσκεται στα άνθη των φυτών και συγκεκριμένα στους ανθηρές στην άκρη των στημονων, σε μορφή κόκκων. Η γεύση της γύρης ποικίλει και στις πιο πολλές περιπτώσεις είναι πικρή και λίγο άγευστη. Μπορεί όμως να είναι και γλυκιά. Όσον αφορά το χρώμα της γύρης υπάρχει μεγάλη ποικιλία. Μπορεί να είναι απλό χρώμα π.χ. Μπεζ, κόκκινο, πορτοκαλί ή συνδυασμός χρωμάτων πορτοκαλοκίτρινο και άλλα.

Τα γυρεοφορα μελισσοκομικά φυτά του φθινοπώρου είναι πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη του σμήνους. Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αναπληρωθούν οι συλλέκτριες που δούλεψαν εντατικά το καλοκαίρι και να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα πλαίσια γόνου με ανανεωμένο πληθυσμό, για ένα πιο ασφαλές ξεχειμώνιασμα.

ΑΚΟΝΙΖΙΑ (inula viscosa): Μεγάλης σημασίας μελισσοκομικό φυτό, όχι για το μέλι του αλλά για την γύρη που δίνει στα μελίσσια τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο μέχρι αρχές Νοεμβρίου. Βοηθάει πάρα πολύ στο δυνάμωμα του μελισσιού μετά από μια έντονη καλοκαιρινή περίοδο. Είναι χρήσιμο φυτό στη μελισσοκομία αφού την εποχή αυτή η γύρη σπανίζει αφενός, αφετέρου είναι απαραίτητη για την εκτροφή γόνου και την ανανέωση του πληθυσμού των μελισσιών πριν την είσοδο του χειμώνα. Από τα σημαντικότερα μελισσοκομικά φυτά του φθινοπώρου.

ΑΡΚΟΥΔΟΒΑΤΟΣ (Smilax aspera L.): Αναρριχώμενο φυτό με άσπρα λουλούδια, συναντιέται στα πευκοδάση. Δίνει άφθονο νέκταρ και γύρη από τον Σεπτέμβριο έως και τον Οκτώβριο. Στηρίζει σημαντικά την εκτροφή γόνου σε μελίσσια που βρίσκονται στα πευκοδάση βοηθώντας έτσι στην καλύτερη εκμετάλλευση των φθινοπωρινών μελιτωμάτων αλλά και στην ανανέωση του πληθυσμού. Οι βροχές την περίοδο αυτή ευνοούν την ανθοφορία του φυτού .

ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ (rosmarinus officinalis): Αειθαλής θάµνος, που βρίσκεται σε όλη τη χώρα. Ανθίζει σχεδόν όλο το χρόνο. ∆ίνει γύρη και νέκταρ, ενώ αποδίδει 20-40 Κg µελιού ανά στρέµµα. Είναι σηµαντικό µελισσοκοµικό φυτό, καθώς παρέχει γύρη σε περιόδους που οι µέλισσες την έχουν ανάγκη και αυτή δεν υπάρχει σε αφθονία. Ένα άλλο πλεονέκτηµα του δενδρολίβανου είναι η µεγάλη του ανθεκτικότητα στις καιρικές συνθήκες. Όταν ξεκινήσει η νεκταροέκκριση του αυτή δεν σταματάει από βροχές.

ΚΙΣΣΟΣ (hedera helix): Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Στις μέλισσες δίνει Νέκταρ, γύρη και πρόπολη. Το μέλι που παράγεται από τον κισσό είναι αρωματικό με χρώμα ανοιχτό καφέ και κρυσταλλώνει γρήγορα. Η γύρη του κισσού είναι χαμηλής ποιότητας αλλά λόγω εποχής μαζί με το νέκταρ βοηθάει τα μελίσσια να ανανεώσουν τους γόνους τους. Είναι ανθεκτικό φυτό, αυτοφύεται ή καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα και θα το συναντήσουμε σε ημισκιασμενες και παραποτάμιες θέσεις.

ΠΟΛΥΚΟΜΒΟΣ (polygonum aviculave): Ο πολύκομπος είναι διαδεδομένος σε μεγάλες εκτάσεις σ’ όλη την Ηπειρωτική Ελλάδα, σε περιοχές όπου καλλιεργούνται χειμερινά σιτηρά. Σ’ αυτά, η ανάπτυξη του πολύκομπου αρχίζει από το θερισμό και διακόπτεται με το κάψιμο της καλαμιάς και το όργωμα των χωραφιών. Οι καλοκαιρινές βροχές και η υψηλή εδαφική υγρασία, βοηθούν ιδιαίτερα στη νεκταροέκκρισή του.  Οι μήνες εκμετάλλευσης του πολύκομπου από τους μελισσοκόμους είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Όμως από το φθινόπωρο μέχρι και το Δεκέμβριο, ο πολύκομπος δίνει γύρη, και έτσι μαζί με το ρείκι και την κουμαριά αποτελούν τις τελευταίες σημαντικές πηγές γύρης για την εκτροφή του γόνου. Το μέλι από τον πολύκομπο έχει χαρακτηριστική μυρωδιά, και σκούρο χρώμα. Eίναι από τα πιο πλούσια σε ένζυμα μέλια και αντέχει περισσότερο στη θέρμανση. Επίσης έχει υψηλά ποσοστά μεταλλικών στοιχείων που του προσδίδουν υψηλή θρεπτική αξία.

ΣΟΥΣΟΥΡΑ/ΦΘ.ΕΡΕΙΚΗ: Η φθινοπωρινή ερείκη ανθίζει κυρίως Οκτώβρη και Νοέµβρη (ανάλογα την περιοχή). Μείζονος σηµασίας για την ελληνική µελισσοκοµία είναι η φθινοπωρινή ερείκη, τόσο για την άφθονη και θρεπτική τροφή (γύρη και νέκταρ), όσο και για το κρίσιµο της περιόδου άνθισης. Αυτή την περίοδο, οι περισσότεροι µελισσοκόµοι παίρνουν τα µελίσσια τους από το πεύκο, όπου κυριολεκτικά αποδεκατίζονται, καθώς η συλλογή µελιτωµάτων είναι εντατική, ενώ ο γόνος δεν ανανεώνεται. Αν η µελιτοφορία της ερείκης είναι καλή, οι µέλισσες θα ανανεώσουν τον πληθυσµό τους, θα συλλέξουν µέλι και θα περάσουν εύκολα το χειµώνα. Πολύ σηµαντικό µειονέκτηµα της ερείκης είναι η διακύµανση της µελιτοφορίας από χρονιά σε χρονιά, γεγονός που µπορεί να αποβεί µοιραίο για τον µελισσοκόµο σε περιόδους φτωχής µελιτοφορίας.

ΧΑΡΟΥΠΙΑ (ceratonia siliqua): Η χαρουπιά είναι φυτό μεγάλης χρησιμότητας για τη μελισσοκομία, μιας και είναι αυτοφυής ή και εμβολιασμένη. Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας που τα άνθη της ήμερης χαρουπιάς δίνουν στις μέλισσες τη δυνατότητα να κάνουν πολύ μέλι και να αποθηκεύει γύρη. Η άγρια χαρουπιά που αναβλαστάνει ακόμα και αν ξεραθεί το εμβόλιο της ήμερης, προσφέρει γύρη προς τα τέλη του φθινοπώρου. Τα μελίσσια που τρέφονται από χαρουπιές ανανεώνουν τον πληθυσμό τους και ξεχειμωνιάζουν με νεαρές μέλισσες. Επίσης, οι μέλισσες μπορούν να συλλέξουν άφθονα μελιτώματα από αυτές και να ετοιμαστούν ενόψει του πεύκου.

πηγή: melissokomianet.blogspot.gr